Ngành thể thao song hành cùng đơn vị chủ quản

Có thể khẳng định, chuyến đi Mỹ xứng đáng đến từng đồng của Ánh Viên có vai trò quyết định của thể thao Quân đội. Nếu không có sự ủng hộ ngay từ đầu từ đơn vị chủ quản, nơi sẵn sàng chi một nửa kinh phí, chắc chắn nó đã bất thành.

Quan trọng nhất, với trường hợp của Viên, giữa ngành thể thao với Quân đội có sự thống nhất gần như tuyệt đối. Sau khi cùng nhau thông qua chương trình đầu tư, thể thao Quân đội đã tin tưởng và giao phó VĐV vẫn được xem là “viên ngọc” này cho ngành thể thao, cụ thể là các nhà quản lý trực tiếp của bộ môn bơi cùng HLV Đặng Anh Tuấn. Đây là điều mà Hoàng Quý Phước, Nguyễn Thị Huyền đã không có được. Thậm chí với Phước, Đà Nẵng còn bất hợp tác và tự ý làm theo kế hoạch của mình, trong khi năng lực của họ không hề đảm bảo.

HLV Đặng Anh Tuấn là khác biệt

Nhiều người cho rằng, thực chất HLV Đặng Anh Tuấn không có quá nhiều dấu ấn về mặt chuyên môn trong cuộc đột phá của Ánh Viên. Tuy nhiên, có thể khẳng định, không có ông thầy này sẽ không thể có một Ánh Viên như hiện tại.

Chính ông Tuấn đã phát hiện ra Viên, rồi nhiều lần thuyết phục và đấu tranh để “viên ngọc thô” này được đặc cách lên ĐTQG vào tháng 4/2011. Có thể coi đó như một bước ngoặt cho sự nghiệp của Viên, cộng thêm kỳ tích đoạt 2 tấm HCB SEA Games sau đó chỉ 7 tháng để dẫn tới “kế hoạch lịch sử” của bơi Việt Nam: Đưa Viên sang Mỹ tập huấn dài hạn.

Thực tế kể từ 2012 khi kình ngư mới chỉ 15 tuổi đặt chân tới Mỹ, HLV Tuấn đã thực hiện quá tốt hàng loạt vị trí, từ nhà quản lý cho tới săn sóc viên cho Viên. Chính vốn tiếng Anh tốt, sự thông hiểu đặc thù của các CLB bơi của Mỹ, cùng điều kiện thuận lợi của bản thân ông Tuấn, đơn cử có rất nhiều người thân tại đây đã giúp cho một kình ngư vốn chỉ biết tập và tập nhanh chóng bước được vào một quy trình chặt chẽ. Ông Tuấn lo từng bữa ăn, giấc ngủ, buổi tập của Viên, thậm chí còn mượn xe người nhà để đưa học trò đi tập. Viên không phải lo lắng bất cứ điều gì, ngoài chuyện tập luyện.

Tố chất &bước xuất phát kịp thời

Cả 2 lý do kể trên đã chỉ cho thành quả xuất sắc khi được hội tụ hoàn hảo ở một cá nhân Ánh Viên đặc biệt. Ngoài tố chất đặc biệt, hiếm có VĐV Việt Nam có ý chí, sự bền bỉ cao như Viên, gắn với một tư duy và lối sống giản dị, lành mạnh. Làng thể thao Việt quá khó để tìm thấy tuyển thủ thứ 2 có sự tập trung tuyệt đối, theo một đường thẳng tắp cho nghiệp bơi như Viên.

Dù có phần nuối tiếc khi được phát hiện, đầu tư muộn so với quốc tế, song xét ở mặt bằng chung của TTVN, Viên đã có bước xuất phát vô cùng kịp thời, với chuyến xuất ngoại sang Mỹ từ đầu 2012. Chỉ cần chậm 1 năm, tình thế của Viên đã khác hẳn, khó mà phát huy được năng lực phi phàm của mình.

HÀ THẢO

Thành quả của Ánh Viên có được là kết quả của việc đầu tư đúng hướng khi ngành thể thao đã thay đổi nhận thức và cách làm. Đó là câu chuyện đã quan tâm đến môn thể thao Olympic, đã biết lựa chọn VĐV ưu tú, có tiềm năng cho huấn luyện ở nước ngoài, nơi có thầy giỏi, có điều kiện chăm sóc VĐV tốt về mặt dinh dưỡng, hồi phục thể lực. Hành trình của Viên đã đúng với quy luật của thể thao thành tích cao. Nhìn lại suốt một thời gian dài, chúng ta tìm kiếm được nhiều trẻ em giỏi nhưng điều kiện trong nước không tốt, chưa được quan tâm đầu tư theo mô hình chuyên biệt nên không lên đỉnh cao được”.

Nguyễn Hồng Minh (Nguyên Vụ trưởng Vụ Thể thao Thành tích cao, Trưởng đoàn TTVN).

Đây là những phần thưởng mà chưa một tuyển thủ nào có được và hoàn toàn xứng đáng. Không chỉ tạo ra một hiện tượng chuyên môn độc nhất vô nhị trong 28 kỳ SEA Games mà gương mặt xuất chúng quê Cần Thơ này còn tạo ra một hiệu ứng xã hội – thể thao – truyền thông ngoài sức tưởng tượng.

Ngay tại Đại hội, màn trình diễn siêu hạng của Viên đã khiến giới chuyên môn cùng khán giả cả khu vực ĐNÁ nghiêng ngả, mang đến niềm tự hào, phấn khích lớn lao ở trong nước. Và giờ đây, nó đã và đang có sự lan tỏa tuyệt vời, rất đáng mơ ước.

Trong đó, rõ nhất với sự quan tâm đặc biệt của mọi người dành cho thể thao, môn bơi, cũng như cá nhân Ánh Viên. Kèm theo đó là một “cú hích” mạnh mẽ đối với phong trào rèn tập môn bơi, nhất là với trẻ em, vốn đang trong tình trạng yếu kém kéo dài. Có chứng kiến các buổi giao lưu của Viên ngay tại các hồ bơi luôn được vây quanh bởi vòng trong vòng ngoài các trẻ em mới hiểu rõ giá trị ấy. Không phải ngẫu nhiên, cái tên và sự kiện Ánh Viên đã liên tục được đưa vào đề thi, kể cả tiếng Anh, của các kỳ thi từ cấp trường đến cấp quốc gia. Ngành giáo dục cũng đang lên kế hoạch đưa môn bơi vào chương trình học chính khóa của học sinh cấp 1 và cấp 2. Nhiều chuyên gia đã chẳng hề quá khi nhận xét rằng, có thể từ Ánh Viên, tình trạng đuối nước mà trung bình mỗi ngày cướp đi sinh mạng của 30 đứa trẻ sẽ suy giảm.

Rõ ràng, Ánh Viên là một “thương hiệu quốc gia”, một minh chứng sinh động cho giá trị, thành quả của thể thao. Chỉ tiếc rằng, thương hiệu ấy chỉ có một và chủ yếu mang tính tự thân.

Thực tế, TTVN đã và đang lãng phí ở các mức độ khác nhau những “tài sản” tương tự như thế, đơn cử như ngôi sao cầu lông Nguyễn Tiến Minh hay siêu kỳ thủ Lê Quang Liêm.

 Sỹ Minh

3 ông thầy & chiếc máy đẩy nước
Đầu tiên là chuyện HLV, cùng với thầy Tuấn thì Ánh Viên còn được kèm cặp bởi 2 chuyên gia ngoại hàng đầu, một phụ trách chuyên môn, một chuyên về thể lực. Cứ đúng giờ, họ có mặt tại bể bơi, thực hiện giáo án đúng đến từng chi tiết nhỏ để làm sao cô học trò đến từ Việt Nam luôn phải nỗ lực tới cùng. Sau mỗi ngày, họ lại kiểm tra thành tích, khả năng chịu đựng của Viên bằng những thông số máy móc ghi lại nhằm có điều chỉnh thích hợp, với điểm mấu chốt là phải đẩy khối lượng vận động lên cao một cách vững chắc.

Để có sức đột phá, Viên đã phải tập thể lực không khác gì một VĐV nhiều môn phối hợp, hết nâng tạ lại chạy đua trên máy. Khắc nghiệt nhất chính là bài tập bơi ngược dòng, theo đó trên một đường bơi chuyên dụng được máy đẩy nước chảy với tốc độ cực mạnh, tài năng trẻ đất Cần Thơ phải cố gắng bơi ngược cho bằng được. Hồi đầu, có lần Viên còn bị dòng nước hất theo đập đầu, chảy máu.

Riêng việc luyện kỹ thuật bơi với Viên cũng vô cùng kỳ công, với những bài tập tưởng như đơn giản mà siêu khó. Với một chiếc cốc đầy nước đặt trên trán, Viên phải bơi ngửa làm sao để nó không đổ. Cũng phải qua tới nửa năm, kình ngư này mới có thể làm chủ cơ thể để chiếc cốc chẳng hề rung rinh trên suốt đường bơi, có nghĩa là cơ thể, kỹ thuật bơi ngửa đã đạt tới độ chuẩn nhất.

Cùng với đó là cung cấp dinh dưỡng. Ăn như một nhiệm vụ và cách tập, như lời của Viên. Chuyện về bữa ăn một cân thịt bò, mấy chục con tôm, một đĩa mì to, một đĩa rau trộn, một lít sữa tươi cũng chỉ là một phần trong thực đơn khổng lồ và phức tạp của VĐV này. Có đến nửa năm, Viên vừa ăn vừa nước mắt lưng tròng, không ăn nổi xin nghỉ rồi ăn tiếp, ăn cố và bữa ăn mất gần 2 tiếng đồng hồ.

“Nuốt” 5-7 km mỗi ngày
Phía sau những kỳ tích liên tiếp mà kình ngư cao 1m73 này tạo nên, có vô khối câu chuyện lạ đến mức khó tin với mặt bằng chung của TTVN.

Một ngày tập bình thường của Viên cũng đã khác biệt hoàn toàn so với các tay bơi trong nước, khi nó theo đúng chuẩn hàng đầu thế giới. Và quan trọng nhất, có lẽ cả làng bơi Việt, duy nhất Viên có đủ khả năng, quyết tâm và sự bền bỉ để theo được.

Tùy theo chương trình đào tạo gắn với các chu kỳ do 2 ông chuyên gia Mỹ đặt ra, Viên sẽ có thể phải tập 1, 2 hay thậm chí 3 buổi ngày. Mà phổ biến nhất chính là định mức 2 buổi/1 ngày. Mỗi buổi xuống nước của cô từ 1,5 đến 3 giờ, với cường độ và sự tập trung cao nhất. Tính trung bình, một ngày tập của Viên phải đảm bảo khối lượng vận động tương ứng với mức 5-7 km. Con số này vượt xa các nam tuyển thủ xuất sắc như Quý Phước hay Quang Nhật, đồng thời gấp đôi các đàn em nữ ở ĐTQG như Mỹ Thảo, Phương Trâm.

Hà Thảo

Có khi đang tập, nhà bếp lại gọi Viên lên bờ để phục vụ bữa ăn đặc biệt với một nhúm thức ăn cùng thực phẩm thuốc chuyên biệt, đắng đến mức chỉ ăn bằng cách… nuốt thẳng.

 Mới 19  tuổi, Ánh Viên đã có tới 8  năm xa nhà biền biệt. Đặc biệt từ khi sang Mỹ tập huấn, mỗi năm Viên chỉ có thể “ghé” về thăm nhà 2-3 lần với thời gian vô cùng ngắn ngủi. Nhiều cũng chỉ đủ chui vào lòng mẹ ngủ một đêm, thường thì chỉ vài tiếng đồng hồ để ăn một bữa cơm cùng với đại gia đình. Bởi quy trình huấn luyện vô cùng nghiêm ngặt kéo dài của Viên không hề có chỗ cho sự nghỉ, và trở về nước cũng là để đấu giải. Nó khắc nghiệt đến mức có lần dự giải quốc nội xong, kình ngư này đã lập tức phải ra thẳng sân bay và bố mẹ Viên đã phải chạy xe đò 5 tiếng đồng hồ từ quê lên Tân Sơn Nhất để có được vài chục phút ngắn ngủi bên con gái.

4 năm rèn tập đã lên đỉnh thế giới
Khả năng khai phá bản thân không giới hạn cùng những tiếc nuối ở Viên, cũng cho thấy một tín hiệu tích cực: hạng 10 giải VĐTG hay 2 tấm huy chương Cúp thế giới mới chỉ phản ánh một phần năng lực thực tế và triển vọng của ngôi sao này.

Có một thống kê đặc biệt từ giải VĐTG khi Ánh Viên nằm trong số rất ít kình ngư nữ có thời gian ăn tập chuyên nghiệp ngắn nhất. Nếu như Viên mới chỉ trải qua 4 năm rèn giũa thì đa số đều có 7-8, thậm chí cả chục năm. Có nghĩa là tuyển thủ Việt Nam còn có rất nhiều tiềm năng để khai phá, nhất là về sức mạnh, sức bền. Trong khi kết quả của Viên sau 4 năm “trong quy trình” giờ đã ngang bằng hàng loạt hảo thủ quốc tế tập chuyên nghiệp 6-7 năm.

Ở thời điểm mới chỉ có 4 năm rèn tập, không nhà VĐTG nào có thành tích tốt như Viên ở thời điểm hiện tại. Từ đó mới thấy rõ, những chiến tích của Viên sáng giá như thế nào. Rõ ràng không phải SEA Games mà chính giải VĐTG, cúp thế giới mới chính là nơi thầy trò Viên, cũng như những người có trách nhiệm của môn bơi, thấy rõ siêu kình ngư Việt đang ở đâu và cần phải làm gì. Sau khi tới Pháp dự nốt một tour đấu của Cúp thế giới, Ánh Viên sẽ quay trở lại Mỹ tiếp tục tập huấn dài hạn.

Mức đầu tư bằng 1/9 Schooling
Ông Đặng Anh Tuấn – HLV ruột của Viên đã rất có lý khi nói rằng sự so sánh giữa Ánh Viên với Schooling – tay bơi người Singapore vừa đoạt tấm HCĐ lịch sử tại giải VĐTG hoàn toàn khập khiễng.

Đơn giản vì Viên mới có 4 năm ăn tập còn với Schooling là 8 năm tập luyện tại các trung tâm đỉnh nhất của nước Mỹ với mức kinh phí trong 4 năm trở lại đây chưa bao giờ dưới 900 nghìn USD mỗi năm.

Từ trường hợp của Schooling mới thấy rõ bơi Việt Nam đã đầu tư cho Viên hiệu quả như thế nào bởi kể từ 2013 khi được đưa sang Mỹ tập huấn mỗi năm chỉ tốn trung bình 100 nghìn USD. Có nghĩa là mức đầu tư cho Viên hiện tại chỉ bằng 1/9 của Schooling.

Vấn đề cốt yếu đặt ra với Ánh Viên trong giai đoạn tăng tốc quyết định sắp tới là phải đạt tới sự chuyên biệt, cụ thể ở việc chọn lựa ra một vài nội dung mạnh nhất, phù hợp nhất để tập trung cao độ. Trong đó, 2 cự ly 200m hỗn hợp, và nhất là 400m hỗn hợp đã nổi lên như “mũi nhọn” sáng giá tầm thế giới của Viên.

Chắc chắn làm nên chuyện ở Olympic 2016
Hiện tại Viên vẫn đang đứng ngoài Top 8 thế giới, cho dù riêng ở nội dung 400m hỗn hợp chỉ thua đối thủ hạng 8 lọt vào chung kết 0,58 giây. Thực tế, cả giải VĐTG và Cúp thế giới đều không phải là điểm rơi phong độ, thể lực cao nhất trong năm, điều đã dành cả cho SEA Games 28.

Với Olympic 2016 mà Viên đã đạt tới 3 chuẩn A, cô còn đúng 1 năm để chuẩn bị với sự tập trung cao nhất. Hoàn toàn có thể tin tưởng Viên sẽ làm nên chuyện trên đất Brazil vào sang năm, chí ít cũng là việc lọt vào tới Top 8 một vài nội dung sở trường.

Hà Thảo

Trong 2 ngày 15-16/08 tới, Ánh Viên sẽ tiếp tục sang Pháp dự tranh tour đấu của Cúp TG- giải đấu thuộc hệ thống Super Series của Liên đoàn bơi quốc tế (FINA). Với 1 HCB,  HCĐ tại tour đấu trên đất Nga, Viên đã nhận được số tiền thưởng 1.500 USD. Đây cũng mới là lần đầu tiên Viên có tiền thưởng tại một cuộc đấu quốc tế mang tính chuyên nghiệp. 

Giải quyết 5’’34 trong 3 năm

Năm 2012, thời điểm đã nổi lên như một tài năng trẻ vô đối của làng bơi Việt Nam, phá kỷ lục quốc gia nội dung 200m hỗn hợp, Ánh Viên mới đạt thông số khiêm tốn 2’17”67. Mức này thậm chí chưa lọt nổi vào chung kết, tương ứng với Top 8 ở một kỳ SEA Games.

Tuy nhiên lúc ấy, kình ngư đất Tây Đô mới chỉ có chưa đầy 1 năm ăn tập ở ĐTQG. Mọi chuyện đã hoàn toàn khác khi Viên được đưa sang Mỹ tập huấn dài hạn, trong một quy trình đặc biệt theo chuẩn quốc tế. Và cũng như nhiều đường bơi thế mạnh khác, Viên đã có những bước thăng tiến nhanh chóng ở nội dung 200m hỗn hợp. Tính trung bình 3 năm trở lại đây, mỗi năm Viên rút ngắn tới trên dưới 2 giây – một kỷ lục hiếm có ngay cả với các siêu sao quốc tế, ở cự ly 200m của bơi hỗn hợp. Có thể dẫn ra đây các cột mốc đỉnh cao của từng năm: 2013 là 2’15”09; 2014 là 2’12”66 và 2015 (tạm tính đến Cúp thế giới) là 2’12”33.

Qua đúng 3 năm, Viên đã “giải quyết” được 5’’34 để từ một vị trí nằm ngoài Top 8 SEA Games (2’17”67) thẳng tiến tới Top 3 Cúp thế giới (2’12”33). Đó là 3 năm và 5 giây của sự thần kỳ.

Mười một ngày “nuốt gọn” 1’’18

Việc Viên “ăn” cả 5’’34 sau 3 năm thực sự là một kỳ tích “khủng”. Tiềm năng và sức vươn, sự bền bỉ độc nhất vô nhị của Viên giờ đang được minh chứng rõ hơn bao giờ hết. Trong vỏn vẹn 11 ngày, từ giải VĐTG tới Cúp thế giới, Viên đã “nuốt gọn” 1’’18 trên đường bơi 200m hỗn hợp. Cụ thể, ở vòng loại giải VĐTG vào ngày 02/08, Viên đạt thành tích 2’13”41, và đến chung kết Cúp thế giới vào ngày 11/08, con số đã được rút ngắn còn 2’12”33. Càng đáng nói hơn bởi Viên đã dự tranh cả 2 giải này khi mà phong độ, thể lực đã trót có “điểm rơi” ở SEA Games 28, và với thời gian chuẩn bị chưa đầy 1 tháng.

Với những gì thể hiện trong 3 năm nói chung và 11 ngày vừa qua nói riêng, có cơ sở vững chắc để tin tưởng Ánh Viên sẽ sớm gia nhập nhóm hàng đầu thế giới ở một vài cự ly mạnh nhất, phù hợp nhất. Trước hết là một thứ hạng trong Top 8 và sau đó phấn đấu tranh huy chương thế giới và Olympic.

Phúc Tường

200m hỗn hợp không phải là nội dung mạnh nhất, được ưu tiên tập trung nhất của Ánh Viên. Nhìn lại cả quá trình, nó chỉ là mũi nhọn thứ 3, sau 400m hỗn hợp và 200m ngửa. Nội dung này cũng chỉ mới một lần duy nhất giúp Viên tạo khác biệt với tấm HCV Olympic trẻ 2014 (2’12”66). Nếu căn cứ vào kết quả thi đấu của 8 VĐV dự chung kết 200m hỗn hợp tại giải VĐTG, thành tích của Ánh Viên hơn đấu thủ xếp hạng 8 là Ye Shinwen (Trung Quốc, 2’14”01). 

Những cột mốc của Ánh Viên ở 200m hỗn hợp:

Tháng 6/2012 (giải vô địch ĐNÁ, HCV và KLQG) 2’17”67

Tháng 7/2013 (giải vô địch ĐNÁ, HCV và KLQG) 2’15”09

Tháng 8/2014 (Olympic trẻ, HCV và KLQG) 2’12”66

Tháng 8/2015 (giải VĐTG, hạng 15) 2’13”41

Tháng 8/2015 (Cúp thế giới, HCĐ) 2’12”33